Het dramatische keerpunt van Operatie Market Garden
Het doel van Operatie Market Garden was het veroveren van een reeks strategisch belangrijke bruggen over Nederlandse rivieren: de Maas bij Grave, de Waal bij Nijmegen en de Rijn bij Arnhem. Deze bruggen vormden samen de route voor een snelle geallieerde opmars richting het industriële hart van Duitsland, het Ruhrgebied.
Hoewel de bruggen bij Grave en Nijmegen uiteindelijk met veel moeite werden veroverd, bleek de brug in Arnhem, de Rijnbrug, de grootste uitdaging. Britse parachutisten van de 1st Airborne Division, onder leiding van luitenant-kolonel John Frost, bereikten de brug en wisten deze korte tijd vast te houden.
Wat de geallieerden niet hadden verwacht, was dat er in en rond Arnhem nog goed uitgeruste Duitse troepen gelegerd waren, waaronder SS-pantserdivisies. De Britse troepen werden volledig omsingeld. Communicatieproblemen, gebrek aan zware wapens en uitblijvende steun maakten de situatie uitzichtloos. Na dagen van hevige strijd, zonder voldoende munitie of voedsel, moesten de Britse troepen zich terugtrekken. Slechts een klein deel wist te ontsnappen. De brug bleef in Duitse handen, en daarmee was de hele operatie mislukt.
“I think we might be going a bridge too far.”
De uitspraak werd beroemd toen generaal Frederick Browning, een van de Britse bevelhebbers, tegen Montgomery zou hebben gezegd: “I think we might be going a bridge too far.” Die woorden werden later de titel van het boek ‘A Bridge Too Far’ van Cornelius Ryan. In 1977 verscheen de verfilming van het boek, waarin het verhaal van Operatie Market Garden aan een wereldwijd publiek werd verteld.
De impact van ‘een brug te ver’
De mislukking van de operatie was desastreus. Van de ruim 10.000 gelande geallieerde troepen in en rond Arnhem overleefden velen de slag niet. Ongeveer 2.000 werden gedood, en slechts zo’n 2.400 wisten uiteindelijk terug te keren naar geallieerd gebied. De rest werd gevangen genomen.
De stad Arnhem werd door de Duitsers geëvacueerd, geplunderd en zwaar beschadigd. Voor de inwoners begon een periode van verlies, wanhoop en leegte.
Een blijvende herinnering
Vandaag de dag staat de heropgebouwde Rijnbrug, die nu de John Frostbrug heet, symbool voor moed, opoffering en de harde lessen van oorlog. In de dependance van het Airborne Museum, Airborne at the Bridge, worden de verhalen van de Britse luitenant John Grayburn, de Duitse Hauptsturmführer Viktor Eberhard Gräbner en de Nederlandse kapitein Jacob Groenewoud verteld. Zij sneuvelden op deze plek aan de Rijn in september 1944.
In de Eusebiuskerk, die tijdens de Slag om Arnhem zwaar beschadigd werd, wordt het verhaal van de ‘brug te ver’ op indringende wijze verteld in de experience De Slag om Arnhem. Bezoekers kunnen vanaf de toren letterlijk uitkijken op de brug en de stad waar geschiedenis is geschreven.